Những điều thú vị về xà phòng (Bài đăng của Thư Đỗ & Vân Ngô trên tạp chí Đẹp)
Vì sao gọi xà phòng là xà phòng
Cách đây khoảng 5000 năm, ở núi Sapo xứ Babylon, người La Mã cổ đại đã tình cờ phát minh ra xà phòng qua việc thiêu động vật để tế thần linh. Mỡ của những con vật bị tế lễ lẫn với tro tàn có chứa chất kiềm tự nhiên, theo nước mưa trôi xuống sông Tiber. Người dân ở hạ lưu sông đã biết dùng hỗn hợp này để giặt quần áo. Xà phòng được lấy theo tên của núi Sapo. Tiếng Anh là soap. Tiếng Pháp là savon, cũng là nguồn gốc tên gọi "xà bông" của chúng ta.
Không phải xà phòng nào cũng là xà phòng
Xà phòng là một sản phẩm của quá trình phản ứng xà phòng hoá (saponification), đó là khi axit béo kết hợp với dung dịch kiềm, tạo thành muối kiềm và glycerin. Như vậy, có khá nhiều thứ trên thị trường bị lầm tưởng là xà phòng, ví dụ như các sản phẩm gel rửa tay, beauty bar, cleansing bar. Ngược lại, có một số loại sữa rửa mặt và sữa tắm cũng trải qua quá trình xà phòng hoá và mang bản chất của xà phòng.
Tại sao xà phòng handmade đắt, nhưng lại dễ chảy nước?
Xà phòng handmade khác với xà phòng công nghiệp chủ yếu ở glycerin – một hợp chất có vai trò hút ẩm từ không khí, khiến da trở nên mềm mại. Tuy nhiên, vì glycerin khó tổng hợp và có giá thành cao nên các hãng thường tách glycerin trong xà phòng để đưa vào các sản phẩm đắt tiền hơn, như sữa tắm. Xà phòng handmade thì không có hoạt động tách glycerin khỏi nguyên liệu. Lượng glycerin dồi dào khiến xà phòng handmade dưỡng ẩm rất tốt nhưng lại mềm và dễ chảy nước trong điều kiện ẩm thấp.
Tại sao lại chỉ diệt 99,9% vi khuẩn?
Có hai lý do để các hãng chừa lại 0,1% vi khuẩn. Đầu tiên là có một số vi khuẩn, vào cuối thời kì sinh trưởng, sẽ sinh ra nội bào tử có chức năng bảo vệ vi khuẩn khỏi các tác nhân vật lý ngoài môi trường. Sẽ không có loại xà phòng nào tiêu diệt được chúng.
Thứ hai là vi khuẩn thì luôn hiện hữu trong không khí. Cho dù thí nghiệm của các hãng có may mắn diệt được 100% vi khuẩn thì điều đó cũng chỉ xảy ra tại thời điểm thí nghiệm và trong môi trường vô trùng. Chúng ta chỉ có thể rửa tay để tiêu diệt các loại vi khuẩn trong môi trường bẩn, như trong vùng dịch, bệnh viện, nhà vệ sinh, chứ không thể diệt khuẩn hoàn toàn cho tay.
Dầu dừa – loại dầu lý tưởng nhất cho xà phòng
Để làm ra xà phòng bạn cần một loại muối kiềm có khả năng làm sạch. Muối kiềm tạo ra từ dầu dừa được chứng minh là có khả năng làm sạch rất tốt. Hơn nữa, độ cứng và màu trắng tự nhiên càng khiến cho dầu dừa trở thành loại dầu được sử dụng nhiều nhất để làm xà phòng.
Tuy nhiên dầu dừa lại không được ưa chuộng trong các sản phẩm dưỡng da bôi lưu, vì theo thang đánh giá khả năng gây mụn (từ 0-5) thì dầu dừa có đánh giá 4, mức tương đối cao.
Black soap - loại xà phòng duy nhất được coi là 100% thiên nhiên
Black soap (xà phòng đen) có thể gọi là "truyền nhân" duy nhất của xà phòng nguyên thuỷ. Nó được làm từ dầu cọ và tro đốt của các loại cây (chứa kiềm), chứ không dùng đến một loại kiềm tổng hợp nào. Black soap là sáng tạo của những người dân Ghana, Châu Phi và là loại xà phòng duy nhất có thể coi là 100% thiên nhiên theo đúng nghĩa đen.
Bánh xà phòng đắt nhất thế giới trị giá xấp xỉ 84 triệu
Bánh xà phòng đắt nhất thế giới, được làm từ bột vàng nguyên chất, mật ong, dầu olive và trang trí bằng kim cương, do 1 nhãn hiệu xà phòng hàng đầu Qatar tạo ra. Trị giá của nó là $3,800 cho 1 bánh 100gm.
Xà bông Cô Ba Việt Nam
Là thương hiệu xà bông Việt nổi danh một thời. Không chỉ bao phủ hai miền Nam Bắc trong suốt hơn 6 thập kỉ, Cô Ba còn được xuất sang Lào, Campuchia, Hong Kong và một số nước thuộc địa của Pháp. Nếu bạn hỏi, sẽ có rất nhiều người lớn tuổi vẫn còn nhớ như in hình ảnh cô Ba, một phụ nữ Nam Bộ phúc hậu với mái tóc bới cao và làn da "không tì vết" đấy!
Bài: Thư Đỗ & Vân Ngô - Đăng trên tạp chí Đẹp 3/2016.
